Futbol tarihi, efsanevi futbolcuların ve unutulmaz maçların yanı sıra, karanlık anılarla da doludur. Heysel Faciası bu anılardan biridir ve 35 yıl geçmesine rağmen acısı hala canlıdır.
29 Mayıs 1985’te, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası Finali’nde Liverpool ile Juventus karşılaştığında, seyirciler heyecan verici bir maç beklerken, 39 kişinin ölümüne ve 900 kişinin yaralanmasına neden olan trajik bir olaya şahit oldular.
Heysel Faciası Nedir?
Bu olayın kökleri, bir yıl önce Roma’da oynanan ve Liverpool’un Roma’yı yenerek şampiyon olduğu Şampiyon Kulüpler Kupası Final maçına dayanır. Maç sonrası Roma taraftarlarının İngiliz taraftarlara saldırması ve İtalyan medyasının bu durumu görmezden gelmesi, İngiliz taraftarları öfkelendirmişti.
İntikam Maçının Faciaya Dönüşü
1985 yılında, Liverpool tekrar Şampiyon Kulüpler Kupası finalindeydi ve bu kez rakip Juventus’tu. İngiliz taraftarlar için bu maç, adeta bir intikam maçıydı. Maç, Belçika’nın başkenti Brüksel’deki Heysel Stadyumu’nda oynanacaktı ve sadece Liverpool taraftarları değil, İngiltere’nin diğer takımlarını destekleyen taraftarlar da stadyuma akın etmişti.
Stadyumun durumu ise oldukça kötüydü. 1920’de inşa edilen stadyum, herhangi bir bakım görmemiş ve güvenlik barikatları oldukça zayıftı. Hatta bazı taraftarlar, stadyumun dış duvarlarına açtıkları deliklerden biletsiz olarak içeri girebiliyordu. Stadyumun yenilenmesine karar verilmiş, ancak bu yenileme Liverpool-Juventus maçından sonra yapılacaktı. Liverpool yöneticisi Peter Robinson, stadyum değişikliği talebinde bulunmuş, ancak UEFA bu talebi reddetmişti.
Heysel Stadyumu’nda Yaşanan Heysel Faciası
X-Y ve Z tribünleri Liverpool taraftarlarına, O, N, M tribünleri ise Juventus taraftarlarına tahsis edilmişti. 50 bin kişilik stada 60 bin bilet satılmış ve fazladan biletler karaborsa yoluyla İtalyan taraftarların eline geçmişti. Belçikalı yetkililerin büyük bir hatası sonucu, stadyum çevresinde olay çıkmasından endişe ederek Juventus taraftarlarına Z tribünü biletleri de satılmıştı. Maç başlamadan bir saat önce, X tribünündeki İngiliz taraftarlar ile Z tribünündeki Juventus taraftarları arasında gerginlik baş gösterdi. İki tribün arasında yabancı maddeler atıldı ve yeterli polis bulunmuyordu.
Sonunda, X tribünündeki Liverpool taraftarları güvenlik bariyerlerini aşarak Juventus taraftarlarına saldırdı. İtalyan taraftarlar sahaya doğru kaçmaya çalıştı, ancak bariyerler buna engel oldu. Bunun üzerine, tribünlerin arkasındaki duvara yönelen yüzlerce taraftar, zayıf duvarın çökmesine neden oldu. Duvarın altında kalan ve izdihamda sıkışan taraftarlardan 39’u hayatını kaybetti, 600’den fazla kişi yaralandı.
UEFA, maçı ertelemek yerine 85 dakika gecikmeyle başlatma kararı aldı. Juventus, Platini’nin penaltıdan attığı golle maçı 1-0 kazanarak kupayı kazandı. 32 İtalyan, 4 Belçikalı, 2 Fransız ve 1 Kuzey İrlandalı olmak üzere toplam 39 kişi yaşamını yitirdi. Olaylar sonrası 14 Liverpool taraftarı adam öldürmekten suçlu bulunarak her biri üç yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Heysel Faciası Sonucunda İngiliz Kulüplerine Ağır Yaptırımlar
UEFA yetkilisi Gunter Schneider, facianın tek sorumlusunun İngiliz taraftarlar olduğunu belirtti. İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher da bu görüşü paylaşarak, “Söyleyecek söz yok, bunu meşrulaştırmak mümkün değil, suç tamamen İngiltere’ye ait” dedi.
Sorumluluk Sadece Taraftarlarda Değil
Margaret Thatcher, “Demir Leydi” olarak bilinen, UEFA’ya İngiliz kulüplerinin Avrupa kupalarından men edilmesi yönünde çağrıda bulundu. UEFA’nın kararıyla İngiliz kulüpleri 5 yıl, Liverpool ise 6 yıl boyunca uluslararası turnuvalardan men edildi.
Heysel Faciasının Diğer Sorumluları
Heysel Faciası’nda İngiliz taraftarlar sorumlu tutuldu ancak suç sadece onlara ait değildi. Stadın kötü durumu ve yetersiz güvenlik önlemleri, olayların bu boyuta ulaşmasında büyük rol oynadı. Juventus taraftarlarının, olay çıkmasını önlemek amacıyla yetkililer tarafından Liverpool taraftarlarına ayrılan tribüne yerleştirilmesi durumu daha da kötüleştirdi. Belçika polisinin maç sonrası için stadyum çevresinde aldığı güvenlik önlemleri de tartışmalıydı. Z tribününün güvenliğinden sorumlu olan Johann Mahieu, yıllar sonra ihmalden dolayı suçlu bulundu.
O gün orada bulunanlar yaşadıklarını unutamıyor. Maçı kızıyla izlemeye giden bir taraftar, “Yarım saat sonra uyandığımda ölü insanlar arasındaydım ve o anda nerede olduğumu hatırladım. Bir battaniyenin altında bir ayakkabı görene kadar kızımı aradım ve onun öldüğünü anladım.” diyerek o günü anlatıyor.
Heysel Faciası Sonrası İngiltere’de Holiganizmle Mücadele
Heysel’den sonra İngiltere, holiganizmle mücadeleye başladı. Fanatik taraftarlara üç ay stadyumlara giriş yasağı getirildi ve alkol yasaklandı, ancak bu önlemler yeterli olmadı. Dört yıl sonra, 1989’da Sheffield’deki Hillsborough Stadyumu’nda meydana gelen faciada 96 Liverpool taraftarı ezilerek hayatını kaybetti. Bu, futbol tarihindeki en büyük kazalardan biri olarak kayıtlara geçti.
