Dünya tarihinde birçok iç savaş gerçekleşmiş ve bu iç savaşlar medeniyetlerin bölünmesinde rol oynamıştır. Ülkelerin iç ve dış kaynakları olan erişim, ticaret hacmi, ekonomisi, savaş gücü, üretim ve hatta sanayi gücü bu savaşlardan olumsuz şekilde etkilenmiştir. Dünya tarihinde iz bırakan iç savaşlardan biri de Amerikan İç Savaşı’dır. Amerikan İç Savaşı veya kıtanın güney eyaletlerinde kullanılan diğer adıyla eyaletler arası savaş, Amerika Birleşik Devletleri ‘nin Washington’daki yönetim ile ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney eyaleti arasında çıkan ve dört yıl süren geniş kapsamlı bir iç savaş olarak tarihe geçmiştir. Bu yazımızda Amerikan İç Savaşı’nın dikkat çeken noktalarını anlatmaya çalıştık.

Amerikan İç Savaşı Neden Başladı?

Savaşın temel nedeni ekonomi ağırlıklı olarak tarıma dayanan güney eyaletlerinde ucuz iş gücü ile kölelik sisteminin hala yaygın olmasıdır. Zira insanlar yüksek maliyetle işçi çalıştırmak istemiyor, bu nedenle ucuz iş gücü yerine köleliğin ülkenin kuzey Amerika’nın batı bölgenin doğru genişlemesi konusuna sıcak bakıyordu. Kölelikle yönetilen ve işlenen toprakların geniş bir bölgeye yayılması üzerine bu konu ciddi bir tartışma meselesi oldu ve sanayileşmiş kuzey bölgelerinde uygulandığı gibi tüm ülkede yasaklanıp yasaklanmaması konusu gündeme geldi.

11 Güneyli eyalet, Abraham Lincoln 1860 yılında yapılan seçimlerde başkan olduğunda Jefferson Davis komutasında bağımsızlıklarını ilan ederek bu konudaki aykırı görüşlerini ortaya koydular. Zira 19. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri’nde hala tarım ekosistemi ağırlıklı bir üretim süreci söz konusuydu. Amerika Birleşik Devletleri ‘nin güneydoğu bölgelerinde büyük çiftlikler vardı ve tarıma dayanan bir ekonomi üzerine üretim hat safhadaydı. Çiftliklerde özellikle pamuk, tütün ve şeker kamışı gibi ürünler yetiştiriliyor gerekli görülmesi durumunda ekstra iş gücü Afrika ülkelerinden gelen işçilerle sağlanıyordu. Bu işçiler de aslında Afrika’dan kaçırılıp getiriliyor ve siyahi kökenlilerden oluşan köleler olarak işgücü içerisinde kendine yer buluyordu.

Aynı dönemde Amerika Birleşik Devletleri ‘nin diğer bölgelerinde ekonomi çoktan sanayiye yönelmiş ve kölelik sistemi de aynı şekilde çoktan kaldırılmıştı. Ancak bu fikri destekleyenler kadar desteklemeyenler de vardı. Keza ABD’nin batı kesiminde hala yeni eyaletler kurulmaya devam ederken bu eyaletlerde kölelik yasaklanıyordu. Bununla beraber güney eyaletlerinde kölelik hala yasaklı değildi. Bu nedenle de güney eyaletlerde yaşayanların çoğu köleliğin yasaklanmasından ciddi derecede kuşku ve korku duyuyorlardı.

Tüm bu tartışmaların odağında 11 güneyli eyalet bağımsızlığını ilan ettikten sonra 12 Nisan 1861 yılında Güney Carolina’daki Sunter Kalesi’nden ilk top atışlarıyla birlikte iç savaş başladı. Köleliği kaldırmaya söz vererek yedi eyalet ABD’den bağımsızlığını ilan etti. Daha sonra dört eyalet de bu kısa süre içerisinde kendilerine katıldı.

Amerikan İç Savaşını Hangi Taraf Kazandı?

Amerikan iç savaşının ilk yıllarında hiçbir taraf herhangi bir üstünlük sağlayamadı, birçok kayıp ve mağduriyet yaşandı. İki taraf zaman zaman askeri başarılar elde etse de herhangi bir taraf üstün gelemedi. 1863 yılının temmuz ayında gerçekleşen Gettysburg Muharebesi önemli bir kilometre taşı oldu. Her iki taraf da askerlerinin yaklaşık üçte birini kaybetti. En sonunda kuzey orduları güneyi birkaç koldan sarınca teslim olmaya mecbur bıraktı ve savaş Kuzey’in zaferi ile sona erdi.

Her savaşta olduğu gibi Amerikan iç savaşında da kazanan tarafın talebi olan kölelik düzeni değiştirildi. Amerikan İç Savaşı kuzey eyaletlerinin getirdiği yenilikçi fikirlerin ve kölelik sisteminin kaldırılmasının temelini attı. Kuzey eyaletler savaşı kazanmıştı. Aynı yılın haziran ayında bütün askerler silahlarını bırakarak teslim oldular. Ancak savaşın sonuna yaklaşırken kuzeyli Başkan Abraham Lincoln, bir güneylinin gerçekleştirdiği suikast sonucunda hayatını kaybetti. Bu konu daha sonra da Amerikan tarihinde birçok fikir ayrılığına ve araştırmaya konu oldu.

İç Savaşın Getirdiği Sonuçlar

Savaş beraberinde birçok sonucu daha getirdi. Amerikan İç Savaşı’nın sonunda ülke Yeniden Yapılanma Dönemi denen bir döneme girdi. Bu dönem Amerikan İç Savaşı’nın kazanılmasından sonra 1865 yılında başlayarak 1877’ye kadar sürdü. Savaştan sonra Amerika Konfedere Devletleri ve bunlara bağlı eyaletlerde anayasaya eklenen yeni üç maddeye göre devlet ve toplum yapısında önemli değişiklikler oldu. Her eyalet için farklı bir dönemde başlamış olsa da yeniden yapılan bu süreci ve buradaki politikalar 1877 yılına terk edilene kadar sürdü.

Savaşın bitiminde kölelerin tamamına özgürlük hakkı verildi ve kısa süre içerisinde de oy kullanmaya hak kazandılar. ABD’nin güneyinde o zamana kadar devam eden tarım ekonomisine dayalı kölelik sistemi ve bu yapı sona erdi. Amerika Birleşik Devletleri bölünme tehlikesi atlatarak yeniden tek bir ülke oldu. Savaş sonunda siyahilere çeşitli haklar verilse de bunlar çok kısa süre içerisinde güneyli beyazlar tarafından geri alındı. Savaştan önce Amerika’nın Güney ve Kuzey tarafları eşit zengin iken savaştan sonra güney kısmı ekonomik bir kayba uğradı ve kuzey öne geçti.

Bununla birlikte medya Amerika Birleşik Devletleri’ndeki konumunu güçlendirerek savaş sonrasında önemli bir yere sahip oldu. Özellikle Abraham Lincoln halka ulaşabilmek adına basına sürekli demeç veriyordu. Bu da onun fikirlerini ve anlatmak istediği her şeyi çok daha geniş bir kitleye ulaştırmasında etkili oldu. Abraham Lincoln ’un basına sık sık verdiği demeçler ile başlayan bu süreçte Amerika Birleşik Devletleri’nde medya ciddi bir güç kazanmaya başladı. Ayrıca medyanın bu gücünü kullanarak Abraham Lincoln, medyaya sürekli demeç veren, halkla ilişkiler faaliyetleri yürüten ve propaganda yapan ilk başkan oldu. Bu süreçte kendisinden sonra gelecek başkanlara da rol model oldu.

Amerikan İç Savaşını Konu Alan Filmler ve Belgeseller

Amerikan İç Savaşı hiç şüphesiz birçok filmde ve yapımda yer aldı. Zira Amerika’nın tamamını etkileyen bir olay olmasından dolayı halkın da birçok alanda etkilendiği bir konumdaydı. Amerikan İç Savaşı’nı konu alan filmleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• 12 Yıllık Esaret (12 Years a Slave) (2013)
• Django unchained (2013)
• Lincoln (2012)
• Amistad (1997)
• Andersonville (1996)
• An Occurrence at Owl Creek Bridge (1962)
• The Battle of Gettysburg (1913)
• The Birth of a Nation (1915)
• The Blue and the Gray (dizi, 1982)
• The Civil War (1990)
• Civil War Minutes: Confederate (2007)
• Civil War Minutes: Union (2001)
• Cold Mountain (2003)
• The Colt (2005)
• Dances with Wolves (1990)
• Dog Jack (2010)
• Drums in the Deep South (1951)
• The General (1926)
• Gettysburg (1993)
• Glory (1989)
• Gods and Generals (2003)
• Gone with the Wind (1939)
• The Good The Bad and The Ugly (1967)
• The Horse Soldiers (1959)
• The Hunley (1999)
• The Last Confederate: The Story of Robert Adams (2007)
• Major Dundee (1965)
• North and South (1985, 1986, 1994)
• The Outlaw Josey Wales (1976)
• Pharaoh’s Army (1995)
• Raintree County (1957)
• The Conspirator (2010)
• The Red Badge of Courage (1951)
• Ride with the Devil (1999)
• The Shadow Riders (1982)
• Shenandoah (1965)
• Sommersby (1993)
• The Patriot (2000)
• Wicked Spring (2002)
• Abraham Lincoln: Vampir Avcısı (2012)
• Free State of Jones (2016)