Sümerliler üzerine araştırmalar yapan 109 yaşındaki Sümerolog ve arkeolog Muazzez İlmiye Çığ, yaptığı bilimsel araştırmalar ile dünya çapında Sümeroloji alanına büyük katkılarda bulunmuştur. Uzun yıllar müzelerde çalışan Çığ, bu çalışmalarının onu Sümeroloji alanında araştırma ve çalışma yapmaya yönlendirdiğini belirtmiştir. Peki, Muazzez İlmiye Çığ kimdir ve Sümeroloji alanındaki katkıları ve önemi nedir?
Muazzez İlmiye Çığ Çocukluğu ve Gençliği
20.yüzyılın ilk çeyreğinde, 1914 yılında Bursa’da dünyaya gelen Muazzez İlmiye Çığ, göçmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Anne ve babası Kırım Tatarıdır.
İlkokulu Çorum’da okuyan ünlü Sümerolog, liseyi ilkokul öğretmenliği üzerine okumuştur. Mezuniyetinin ardından Eskişehir’e gelen Çığ, burada 5 yıl boyunca ilkokul öğretmenliği yapmıştır. 22 yaşına geldiğinde üniversite okumak için Ankara’ya gelmiş ve Ankara Üniversitesi’nde Hititoloji-Sümeroloji bölümünü kazanmıştır.
Üniversite hayatında eğitimini Sümeroloji üzerine almaktan çok memnun olduğunu dile getiren Muazzez İlmiye Çığ, üniversite mezuniyetinin ardından, hocası akademide kalmasını istese de bunu reddetti çünkü nişanlıydı. Akademisyen olmak yerine, İstanbul’a gelerek Arkeoloji Müzesi’nde çalışmaya başladı ve 30 yıl boyunca burada çalıştı. Ona göre, Arkeoloji Müzesi’nde geçen yılları, hayatının büyük bir dönüm noktasıydı.
Arkeoloji Müzesi’nde Değişen Hayatı
O yılları hayatının en güzel günleri olarak belirten Çığ, bu sayede bugün dünya çağında tanınan bir Sümerolog olduğunu ve yazdığı makaleler sayesinde yabancı kişiler ile çalışma olanağı bulduğunu ifade ediyor. O yıllarda, Sümeroloji üzerine tam 8 kitap yazarak önemli araştırmalara ve çalışmalara imza atmıştır.
Bir süre önce Sümeroloji üzerine çalışma yapmayı bırakan Muazzez İlmiye Çığ, yine de bu alanda yapılan araştırmaları ve yazılan kitapları takip ettiğini de belirtiyor. Hem Türkiye hem de dünya genelinde bu alandaki çalışmaların yetersiz olduğunu düşünen Çığ, aslında insanlık kültürünün Sümerler’ den başladığını ancak bu uygarlık ile ilgili çalışmaların yetersiz olduğunu belirtiyor.
Aslında, batı kültürünün temeli Yunanlılardan gelmektedir ve Yunan kültürünün de temeli Sümerlilerdir. Bu nedenle, Sümerlileri daha yakından tanımak oldukça önemlidir.
Muazzez İlmiye Çığ Kitapları
Çığ, ilk kitabını 1995 yılında yazmıştır. Dini kitapların Sümerlerdeki kökenini araştırdığı kitabının ismi “Kuran, İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni’dir.” Bir yıl sonra “Sümerli Ludingirra – “Zaman Tüneliyle Yolculuk” kitabını yazmıştır. O yıllarda neredeyse her yıl bir kitap yayımlayan Muazzez Ilmiye Çığ’ın üçüncü kitabı ise “İbrahim Peygamber- Sümer Yazılarına ve Arkeolojik Buluntulara Göre”dir.
1998 yılına gelindiğinde ise Sümerlilerde kutsal evlilik üzerine bir kitap kaleme alan Çığ, bu kez “İnanna’nın Aşkı- Sümer’de İnanç ve Kutsal Evlenme” kitabını yazmıştır. 2000 yılına geldiğinde ise, aynı yıl içinde iki farklı kitap yazmıştır. Bunlar; “Hititler ve Hattuşa- İştar’ın Kaleminden” ve “Gilgameş- Tarihte İlk Kral Kahraman”dır. İki yıl ara verdikten sonra ise 2002 yılında “Ortadoğu Uygarlık Mirası” kitabını yazmıştır. Bir yıl sonra, aynı kitabının ikincisini de kaleme almış ve “Ortadoğu Uygarlık Mirası 2” olarak çıkarmıştır.
2003 ve 2008 yılları arasında 8 farklı kitap yazan Muazzez Ilmiye Çığ’ın son kitaplarından biri “Sümer Hayvan Masalları”dır. Daha sonraki yıllarda ise; “Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği”, “Vatandaşlık Tepkilerim”, “Atatürk Düşünüyor”, “Çivi Çiviyi Söker- Muazzez İlmiye Çığ Kitabı” ve “Sümerlilerde Tufan- Tufan’da Türkler” kitaplarını kaleme almıştır.
Muazzez İlmiye Çığ ve Atatürk
Rönesans döneminde kadınların 400 yılda kaydettiği ilerlemeyi, Cumhuriyet döneminde kadınların 80 yılda kaydettiğini ifade eden Çığ, Atatürk’ün topluma tarih, dil ve kültür öğretmek istediğini ifade etmektedir.
Lisans eğitimini tamamladığı Ankara Üniversitesi’nde Dil ve Tarih fakültesini kuran Çığ, bu fakültenin yalnızca Türk tarihi, kültürü ve dilini öğretmek için kurulduğunu belirtmektedir. Bu fakülte, gençlerin Türklerin tarihini ve nereden geldiğini öğrenmeleri içindi. Bu sayede Türk gençliği, Türklerin tarih boyunca ilişkili olduğu farklı milletlerin kimler olduklarını kendi kaynakları ile öğrenebilecekti.
Aldığı Ödüller
Muazzez İlmiye Çığ, ilk ödülünü Meslek Hizmet Ödülü olarak Adana’daki Rotary Kulübü’nde almıştır. 2000 yılında ise Fahri Doktora unvanı verilmiştir. 2005 yılında, Osmaniye’deki bir dernek tarafından Özgür İnsan Ödülü’ne layık görülmüştür.
2000’li yıllarda kaleme aldığı Vatandaşlık Tepkilerim isimli kitabı, farklı dillere çevrilerek dünyanın farklı bölgelerindeki kütüphanelere dağıtılmıştır. 2014 yılında ise, Uluslararası Lions Kulüpleri Derneği, ona “Melvin Jones Dostluk Ödülü”nü vermiştir.
Emeklilik Yılları
1950’li yılların sonunda Almanya’da Oryantalistler Kongresi’ne katılan Muazzez İlmiye Çığ, birkaç yıl sonra burada 5-6 ay süren bir çalışma yapmıştır. Beş yılın sonra, 1965 yılında Roma’daki Hitit sergisini İngiltere’ye götürmüştür.
1970’li yılların başında emekliye ayrılan Çığ, bir süre boyunca Amerika’da yaşamıştır. 1988 yılına gelindiğinde, Sümeroloji üzerine yabancı kaynakları Türkçeye çeviren Çığ, 1990 yılında Tarih Sümerle Başlar kitabını yayımlamıştır.
Bu kitap çok fazla ilgi görünce, birkaç yıl sonra çocuklar için de Sümerleri tanıtan 10’dan fazla kitap yazmıştır. Çığ’ın kitaplarının tamamı, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı’nda sergilenmektedir.
