Fransızcada “yeniden doğuş” olarak da bilinen Rönesans, Avrupa’da hem ekonomik ve politik, hem de sanatsal ve kültürel anlamda gerçek bir yeniden doğuş dönemiydi. 14 ve 17.yüzyıllar arasında devam eden Rönesans Dönemi; insanlık tarihinin en büyük bilim insanları, sanatçıları, düşünürleri ve devlet adamlarının da yetiştiği dönem olmuştur.

Orta Çağ ile modern tarih dönemleri arasındaki bağlantı olarak görülen Rönesans Dönemi, ilk başladığı 14.yüzyılda İtalya ile yakından ilişkili olsa da, aynı olaylar ve kültürel değişimler Fransa, İngiltere ve Almanya’da da görülmüştür. Ayrıca, küresel çapta yapılan coğrafi keşifler ile Avrupa’nın kolonizasyonları, Afrika ve Batı Yarımküre ’deki yerli halk için veba ve kölelik anlamına geliyordu. Bu ayrıca, köle ticaretinin doğuşuna da yol açtı.

Rönesans Ne Anlama Geliyor?

Bazı kaynaklara göre 15-16.yüzyıllar ve uzun Rönesans’ı savunanlar düşünürlere göre 14 ve 17.yüzyıllar arasını kapsayan tarihi bir yeniden doğuş ve kültürel hareket dönemi olan Rönesans, geri kalmış olarak görülen Orta Çağ’dan modernliğe geçişi ifade eden bir dönemdir.

Rönesans Dönemi, Geç Orta Çağ’daki krizin ardından klasik antik çağın fikir ve başarılarını yeniden canlandırmayı ve aşmayı amaçlıyordu. Rönesans’ta; sanat, mimari, politika, edebiyat, keşif ve bilim dahil olmak üzere pek çok alanda önemli sosyal değişimler yaşandı.

Rönesans’ın Temelinde Ne Yatıyor?

Roma ve Antik Yunan medeniyetlerinin çöküşü ile 15.yüzyıldaki bilim adamları, bir yeniden canlanma dönemi tanımlamak için Rönesans kelimesini geliştirdiler. Aslında, uzun süreli bir kültürel karanlık dönemi fikri, çok daha önce dile getirilmişti. Özellikle de 12. yüzyılda başlayan olaylar, Rönesans Dönemi’nde doruğa ulaşan bir dizi toplumsal, politik ve entelektüel devrimi harekete geçirdi.

Bunlar arasında, Roma Katolik Kilisesi ve Kutsal Roma İmparatorluğu’nun manevi ve maddi yaşamın düzenlenmesi için istikrarlı ve tutarlı bir çerçeve sunma konusundaki giderek artan yetersizliğinin yanı sıra şehir devletlerinin ve ulusal gruplaşma monarşilerinin öneminin artması, ulusal dillerin değişmesi ve eski feodal yapıların parçalanması yer alıyordu.

Rönesans’ın Kökeni

Başlangıçta antik metinleri, Yunan ve Roma bilgeliğini yeniden keşfetmeyi amaçlayan Rönesans, kısa sürede sanat, din, edebiyat, felsefe, bilim ve siyaset gibi farklı alanlardaki yeni fikirleri kucaklayan bir akıma dönüştü.

Rönesans’ın merkezinde, insanlığı tanrısallıktan üstün tutan ve daha entelektüel, daha az batıl inançlı bir yaklaşım getiren hümanizm vardı. Yerli Avrupa dilleri edebiyatta Latince’nin yerini alarak dil gelişimini ve ulusal kimlik oluşumunu, matbaanın 15. yüzyılda ortaya çıkışı, eğitimi ve yeni kavramların yayılmasını daha da teşvik etti.

İtalya: Rönesans’ın doğduğu yer

1453’te İstanbul’un fethinin ardından birçok Roma ve Yunanlı aydın değerli el yazmalarıyla İtalya’ya kaçınca, İtalya’da Rönesans’ın başladığı yer oldu. İtalya aynı zamanda, akademisyenlerin Roma kalıntılarını ve özelliklerini keşfedebilecekleri büyük Roma İmparatorluğu’nun merkeziydi.

İtalya’nın Doğu’yla yaptığı ticaret sonucunda elde ettiği zenginlikler de Rönesans’ın başlamasına katkıda bulundu. Zengin tüccarların ressamları ve edebiyatçıları desteklemesi klasik kültür ve edebiyatın yeniden canlanmasını sağladı. Haçlı Seferleri ve uzak ülkelerin keşfi, İtalyanları Doğu’yla tanıştırdı. Bu onlara Rönesans’ın başlangıcını müjdeleyen bir macera duygusu aşıladı.

Rönesans’ın yükselişini etkileyen faktörler 

Feodalizm, savaş zamanlarında yöneticilerin askeri hizmetler karşılığında mülkleri soylulara dağıttığı bir hükümet sistemiydi. Kral, dük ve kont olarak bilinen soylulara mülkler bağışlıyordu. Dükler ve kontlar doğrudan hükümdara karşı sorumluyken, baronlar düklere ve kontlara karşı sorumluydu.

Feodal beyler topraklarını geliştirmediler, bunun yerine onları köylülere emanet etti. Bu da, toplumsal hareketliliği ve ilerlemeyi engelledi. 13. ve 14. yüzyıllarda feodalizmin çöküşü, özgür düşünceyi ve yeni bilginin yayılmasını teşvik etti.

Ortaçağ’da, kilise en baskın kurumdu. İnsanların, kilisenin tüm ilkelerini kabul etmesi gerekiyordu ve kendi başlarına düşünmelerine izin verilmiyordu. Ancak, bazı araştırmacılar bu ilke ve inançları reddetmeye başlayınca, kilisenin otoritesi de sarsılmaya başladı. Diğer faktörler kısaca şöyle sıralanabilir:

• Küresel çaptaki coğrafi keşifler
• Bilim ve teknolojideki buluşlar ve atılımlar bu dönemde yaratıldı.
• Galileo teleskopu icat ederek yıldızların ve gezegenlerin hareketlerini inceledi.
• Kopernik, Dünya’nın Güneş’in etrafında döndüğünü, tersinin olmadığını gösterdi.
• 15. yüzyılda Johannes Gutenberg matbaayı icat etti. Bu, birçok eserin üretilmesine ve İncil’in birçok dile çevrilmesine yardımcı oldu.
• İnsanlar bu metinleri okuduktan sonra Kilise’nin otoritesine ve doktrinlerine meydan okumaya başladı.

Bilimsel araştırma ruhunun genişlemesi, Avrupa Rönesansının başlangıcını işaret ediyordu.

1453 İstanbul’un fethi

Osmanlı, 1453’te İstanbul’u fethettiğinde, şehirdeki birçok Yunan ve Romalı profesör, antik dönem değerli el yazmalarını alarak İtalya’ya ve diğer Avrupa ülkelerine kaçtı.

Yunan kültürü Roma merkezliydi. Bunun sonucunda insanlar Yunan ve Roma felsefesini, bilimini, sanatını ve edebiyatını incelemeye başladı. Bu, Rönesans Dönemi‘nin başlamasına zemin hazırladı.

Yeni ticaret yolları keşfedildi

Portekiz ve İspanya, coğrafi keşiflere öncülük etmede ve yeni rotalar keşfetmede kilit oyuncular oldu. İstanbul’un fethi, Doğu ve Batı arasındaki karayollarının kapanması ile sonuçlanınca, Avrupalı tüccarlar da Afrika ve Asya’ya ulaşmak için deniz yolları keşfetmeye başladı.

Rönesans Dönemi Neden Önemli?

Avrupa medeniyetlerinde bilgeliğin yeniden canlandığı döneme işaret eden Rönesans’ın en önemli katkılarından biri, Yunan ve Latin edebiyatlarının yeniden canlandırılması ve öğretilmesiydi.

Platon ve Aristoteles’in eserlerini içeren çok sayıda eski el yazması toplandı ve düzenlendi. İstanbul’dan Avrupa’ya kaçan çok sayıda bilim adamı, Floransa’da antik Yunan edebiyatını popüler hale getirdi.

Gutenberg’in Almanya’da matbaayı icat etmesi Rönesans Dönemi edebiyatını etkiledi ve ilk kitabı olan İncil yayımlandı. William Caxton, daha sonra İngiltere’de bir matbaa inşa etti. Avrupa’nın her yerinde birçok matbaa ortaya çıktı ve Rönesans’ın yükselişine ivme kazandırdı. Kitapların daha ucuza sunulması, halkın da bu kitaplara olan ilgisini artırdı.

14. yüzyılın başında İtalya’da yeni bir kültürel hareket ortaya çıkmaya başladı. Bu hümanizmin eyleme geçmesiydi. Hümanizm, insanın kendi dünyasının merkezi olduğu, eğitim, klasik sanatlar ve bilimdeki gelişmelerin insanlığın yararına benimsenmesi gerektiği görüşünü savunmuştur. Hareketli matbaanın yayılması, hümanizmin yayılmasına da büyük ölçüde yardımcı olmuştur.

Rönesans Dönemi’nde Bilim

Rönesans Dönemi boyunca bilim dünyasında çok çeşitli gelişmeler yaşandı. Francis Bacon, modern bilimin kurucu babası olarak kabul edilir. Newton, bu dönemde yerçekiminin tüm gök cisimlerinin hareketlerini düzenlediğini göstermiştir. Kepler ise gezegenlerin hareket yasalarını belirlemiştir.

Rönesans Dönemi boyunca yaşanan bilimsel gelişmeler arasında ayrıca; bir sülfürik asit ve alkol karışımı olan Cordus’un bulunması, Helmont’un karbondioksiti keşfetmesi, Vesalius’un insan anatomisi üzerine bir kitap yazması da yer almaktadır.

Astronomik olarak yaşanan gelişmeler arasında ise; Kepler’in, Dünya’nın ve diğer gezegenlerin Güneş çevresinde eliptik yörüngelerde döndüğünü göstermesi, Galileo’nun teleskopu icat ederek gezegenlerin ve yıldızların hareketlerini incelemesi ve Newton’un yerçekimi yasasını geliştirmesi yer alır.

Rönesans Dönemi Nasıl Bitti?

Tarihçiler, birden fazla nedenin, Rönesans Dönemi’nin bitişine katkıda bulunduğu konusunda hemfikir. O günlerde İtalya; İspanyollar ve Fransızlar gibi rakip Avrupalı ​​güçler arasındaki çeşitli fetihlerin ve çatışmaların alanıydı. Bu durum bölgede güvensizlik ve karışıklık yaratarak yeni fikirlerin ortaya çıkmasını engelledi.

Ticaret yollarındaki değişiklik, sanata ve mimariye ayrılan bütçeleri düşürdü. Onun yerine fonların çoğunluğu yeni keşif filolarını desteklemeye yönlendirildi. Hümanizm ve Katolik Kilisesi’nin doktrinlerine karşı çıkan diğer görüşler, 1545’teki Trent Konsili tarafından sapkınlık sayıldı ve ölümle cezalandırıldı.

Sonuç olarak birçok reformist ve filozof kuzeydeki daha misafirperver uluslara taşındı. Rönesans hareketi 17. yüzyılın başlarında sönerek, Aydınlanma Çağı’nı doğurdu.